| Omurilik, fonksiyonları bakımından iki işlevsel ünite olarak düşünülebilmektedir. Birincisi merkezi sinir sisteminin daha yukarı seviyelerine duyu organlarından gelen bilgiyi iletmekle görevli ya da daha üst birimden gelen uyarma sonucu bir sinir teli boyunca meydana gelen elektriksel değişiklikleri periferik sinir sistemine götüren uzun demetlerin boylamsal işlevi, ikincisi ise omuriliğin bölümlü fonksiyonudur. Lezyon yani doku bozukluğu bir organizmada yara, hastalık, tümör veya herhangi bir mekanik sebepten, darbeden dolayı yıpranan, anormal herhangi bir dokuya verilen genel isim olarak adlandırılır. Omurilikte oluşan hasarların sebep olduğu lezyonlar, bulundukları bölümdeki çeşitli omurilik fonksiyonlarını bozabilmektedir. Buna omurilik lezyonu adı verilir. Burada omurilik bir ya da birden fazla segment boyunca etkilenen lezyonun omuriliği etkenlik olarak tam kesiye uğratması durumu görülür. Kısaca lezyonun üstündeki ve altındaki omurilik kısımları arasında fonksiyonel ilişki ortadan kalkar. Bu durum "omuriliğin akut transvers lezyonu" ve "spastik parapleji/kuadripleji" olmak üzere iki kısımda incelenebilmektedir.
Omuriliğin Yarım Lezyonu ya da Brown-Sequard Sendromu
Bu lezyonu, omuriliğin sağ ya da sol yarısını bir ya da birden fazla segment boyunca hasara uğratmış olan hastalıklı bir süreç ortaya çıkmaktadır. En çok görülen nedenler arasında omuriliğin radyasyon nekrozu (hücre ölümü, kangren), omurga travmaları ve spinal metastazdır. Lezyon seviyesinin altında onunla aynı tarafta titreşim ve pozisyon duyusu kayıpları, üst motor nöron tutukluğuna bağlı felç belirmesi görülürken karşı tarafta ağrı ve ısı duyusu kaybı gözlenir.
Omuriliğin Merkezi Lezyonu ya da Siringomiyeli Sendromu
Omurilik merkezinde yer alan bir veya birden fazla segment boyunca omuriliğe hasar veren lezyonlar nedeniyle ortaya çıkmaktadır. Bu duruma hemoraji ya da travmaya bağlı örselenme gibi durumlar veya tümör, omurilikte içi sıvı dolu boşlukların var olması gibi patolojik oluşumlar sebep olabilir.
Foramen Magnum Sendromu
Bu sendrom, tümör, multipl skleroz, kranyo-vertebral bileşkenin anomalileri, Arnold Chiari malformasyonu sonucunda birçok etken sebebiyle ortaya çıkmaktadır. Parmak uçlarında kafatasının hemen altında ağrı, ensede sertlik, uyuşma, siringomiyelik tipte duyu bozukluğu izlenebilmektedir.
Konus Medullaris ve Kauda Ekuina Sendromu
Bacaklara giden motor lifler ayrıldığından dolayı bu bölge lezyonlarında segmentlere bağlı hareket edebilen uzantılar, kollar, bacaklarda bir felç görülmez. Sadece en alt köksel duyu kuşağını ilgilendiren perianal bölge ve bazı durumlarda uylukların arasında bir duyu kusuru ve mesane, anüs kusuru izlenebilir.
Omurilik Lezyonlarının Belirtileri ve Tanısı
Omurilik lezyonlarının belirtileri, lezyonun bulunduğu bölgeye ve hasarın şiddetine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Yaygın belirtiler arasında:- Kas güçsüzlüğü veya felç
- Duyu kaybı
- İdrar ve bağırsak kontrolünde zorluk
- Kas spazmları
- Ağrı veya rahatsızlık
Tanı koymak için doktorlar genellikle aşağıdaki yöntemleri kullanır:- Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI)
- Bilgisayarlı Tomografi (CT)
- Nörolojik muayene
- Elektromiyografi (EMG)
Omurilik Lezyonlarının Tedavisi
Omurilik lezyonlarının tedavisi, lezyonun türüne, yerine ve şiddetine bağlı olarak değişir. Tedavi seçenekleri arasında:- Medikal tedavi: Ağrı kesiciler, anti-inflamatuar ilaçlar ve kas gevşeticiler
- Cerrahi müdahale: Tümörlerin veya bası yapan yapıların çıkarılması
- Fizik tedavi ve rehabilitasyon: Kas gücünü ve hareket kabiliyetini artırmak için egzersizler
- Psikolojik destek: Hastaların duygusal ve mental sağlığını desteklemek
Sonuç
Omurilik lezyonları, ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen karmaşık durumlardır. Erken tanı ve uygun tedavi, hastaların yaşam kalitesini önemli ölçüde artırabilir. Bu nedenle, belirtiler ortaya çıktığında derhal bir sağlık profesyoneline başvurmak önemlidir.
|
Beyati
23 Temmuz 2024 SalıOmurilikte lezyonların farklı türleri var mış ve her birinin belirtileri ve tedavi yöntemleri farklı mış, peki bu hastalıklardan biriyle karşılaşan birinin yaşam kalitesi ne kadar etkilenir? Mesela sık sık ağrı ya da rahatsızlık hissetmek ya da idrar kontrolünde zorluk yaşamak insanların günlük yaşamını ne kadar zorlar?
Cevap yazAdmin
23 Temmuz 2024 SalıMerhaba Beyati,
Omurilikte lezyonlar gerçekten de çeşitli türlerde olabilir ve her birinin belirtileri ve tedavi yöntemleri farklılık gösterebilir. Omurilik lezyonları, bulunduğu bölge ve nedenine bağlı olarak farklı semptomlara yol açabilir. Örneğin, bir lezyon ağrı, uyuşma, kas gücünde azalma ya da idrar ve bağırsak kontrolünde zorluk gibi belirtiler gösterebilir.
Lezyonların yaşam kalitesi üzerindeki etkisi, lezyonun ciddiyetine ve tedavi yöntemlerinin ne kadar başarılı olduğuna bağlı olarak değişir. Sık sık ağrı ya da rahatsızlık hissetmek, kişinin günlük yaşamını önemli ölçüde zorlayabilir. Ağrı yüzünden uyku düzeni bozulabilir, gündelik işlerde verimlilik azalabilir ve genel yaşam kalitesi düşebilir.
Ayrıca, idrar kontrolünde yaşanan zorluklar sosyal yaşamı ve kişinin özgüvenini olumsuz etkileyebilir. Bu tür sorunlar, kişinin sosyal etkinliklere katılmasını, iş yaşamında aktif olmasını ve genel anlamda bağımsız yaşamasını zorlaştırabilir.
Tedavi yöntemleri ve rehabilitasyon programları, yaşam kalitesini iyileştirmek için önemli rol oynar. Bu nedenle, omurilik lezyonları ile karşılaşan kişilerin uzman bir hekime danışması ve uygun tedavi planını takip etmesi büyük önem taşır.